Bệnh trĩ nên đi vệ sinh như thế nào? Cách đi vệ sinh đúng cách cho người mắc bệnh trĩ

Bệnh trĩ là một vấn đề phổ biến, ảnh hưởng đến nhiều người ở mọi độ tuổi, gây cảm giác khó chịu và đau đớn khi đi vệ sinh. Việc đi vệ sinh đúng cách rất quan trọng đối với người mắc bệnh trĩ, giúp giảm áp lực lên vùng hậu môn, ngăn ngừa tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng và hạn chế các biến chứng.

Theo nghiên cứu của Li và cộng sự (2022) nghiên cứu trên hơn 1,1162 bệnh nhân mổ trĩ, cho thấy thói quen đi vệ sinh không tốt, đặc biệt tình trạng rối loạn tắc nghẽn khi đại tiện (ODS), có liên quan chặt chẽ tới tỷ lệ tái phát bệnh trĩ sau phẫu thuật. Việc cải thiện thói quen đại tiện và tăng cường vận động có thể giảm nguy cơ tái phát bệnh.(*Nguồn)

Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết các phương pháp vệ sinh phù hợp cho người bị trĩ, bao gồm tư thế ngồi, thói quen và các lưu ý cần thiết trong quá trình đại tiện. Thực hiện đúng cách sẽ giúp giảm đau và còn hỗ trợ quá trình điều trị, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Vì vậy, áp dụng các phương pháp vệ sinh đúng cách là rất quan trọng và cần được chú trọng thực hiện.

Vì sao người bệnh trĩ cần phải đi vệ sinh đúng cách?

Người mắc bệnh trĩ cần áp dụng phương pháp vệ sinh phù hợp để giảm áp lực lên tĩnh mạch vùng hậu môn, hạn chế tình trạng sưng viêm và sa búi trĩ. Thói quen vệ sinh không đúng cách có thể khiến bệnh trầm trọng hơn hoặc tái phát.

Theo nghiên cứu của El Shallaly GEHA và cộng sự (2022), cho thấy thói quen ngồi lâu từ 5 giờ trở lên mỗi ngày làm tăng nguy cơ phát triển bệnh trĩ và nứt kẽ hậu môn với tỉ lệ nguy cơ (odds ratio) là 3,68 lần so với những người ngồi ít hơn.

 

Các cơ chế sinh lý bị ảnh hưởng bao gồm:

• Tăng áp lực lên vùng hậu môn: Tư thế ngồi sai làm tăng áp lực tĩnh mạch lên 2-3 lần so với bình thường
• Cản trở tuần hoàn máu: Làm giảm 40% lưu lượng máu về tim, gây ứ đọng tại vùng trực tràng
• Suy yếu cơ sàn chậu: Giảm khả năng hỗ trợ đại tiện tự nhiên xuống 30%
• Thúc đẩy táo bón: Tăng thời gian lưu phân trong ruột kết, làm khô cứng phân
• Rối loạn tiêu hóa: Ảnh hưởng đến nhu động ruột và quá trình bài tiết

Việc điều chỉnh thói quen đại tiện, bao gồm tránh ngồi lâu trên bồn cầu và không rặn mạnh khi đi vệ sinh, giúp làm giảm áp lực lên đám rối tĩnh mạch trĩ, từ đó giảm tình trạng viêm và thoát vị trĩ .

Các lợi ích cho người bị trĩ khi vệ sinh đúng cách.

6 cách đi vệ sinh đúng cách khi bị trĩ

Áp dụng phương pháp vệ sinh phù hợp là chìa khóa giúp người bệnh trĩ giảm triệu chứng khó chịu và ngăn ngừa biến chứng. Đặc biệt, 3 yếu tố quan trọng gồm tư thế, thời gian và cách vệ sinh đúng sẽ giúp bảo vệ vùng hậu môn, giúp tránh làm tổn thương thêm.

1. Tư thế khi đi vệ sinh

Theo nghiên cứu của Takano S và cộng sự (2016)chứng minh tư thế ngồi ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đại tiện. Tư thế lý tưởng là nghiêng người về phía trước giúp làm rộng góc giữa hậu môn và trực tràng (từ 113° lên 134°), kéo dài khoảng cách tầng đáy chậu và làm thẳng cơ vòng trực tràng, nhờ đó việc đại tiện trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn so với tư thế ngồi thẳng truyền thống.

Hay đơn giản hơn là ngồi xổm hoặc tạo góc 35 độ giữa thân người và đùi, giúp mở rộng trực tràng và làm thẳng ruột kết, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi vệ sinh. Khi sử dụng bồn cầu hiện đại, hãy kê một chiếc ghế nhỏ cao 15-20 cm (6-8 inch) dưới chân để mô phỏng tư thế ngồi xổm tự nhiên. Tư thế này giúp giảm 50% áp lực lên tĩnh mạch hậu môn so với tư thế ngồi thẳng góc 90 độ.

Tránh các tư thế sai như ngồi thẳng góc vuông, nghiêng người quá mức hoặc ép bụng mạnh. Những tư thế này có thể tăng áp lực lên búi trĩ lên đến 3 lần, gây đau và chảy máu.

Tư thế đúng khi đi vệ sinh dành cho người bị trĩ.

2. Rửa vệ sinh đúng cách

Vệ sinh sau khi đi vệ sinh là bước giúp ngăn ngừa nhiễm trùng và giảm kích ứng cho người bệnh trĩ. Phương pháp vệ sinh đúng cách sẽ bảo vệ búi trĩ khỏi tổn thương và hỗ trợ quá trình phục hồi.

Các nguyên tắc vệ sinh cần tuân thủ:

• Tránh xà phòng và hóa chất mạnh: Những chất này có thể gây khô da và kích ứng vùng nhạy cảm hậu môn. Thay vào đó, chỉ sử dụng nước ấm sạch để rửa.
• Ưu tiên nước ấm và khăn mềm: Nước ấm ở nhiệt độ 36-38°C (97-100°F) giúp làm dịu và giảm sưng. Sử dụng khăn cotton mềm hoặc giấy vệ sinh không chứa hóa chất, tránh giấy có hương liệu.
• Động tác nhẹ nhàng: Chỉ nhẹ nhàng thấm khô, không chà xát mạnh. Chà xát có thể làm tổn thương búi trĩ và gây chảy máu.
• Lau khô hoàn toàn: Sử dụng khăn cotton mềm để thấm khô vùng hậu môn, tránh để ẩm ướt kéo dài vì môi trường ẩm có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

Rửa hậu môn đúng cách cho người bị trĩ.

3. Duy trì thói quen vệ sinh hằng ngày

Cơ thể con người có nhịp sinh học tự nhiên hỗ trợ quá trình bài tiết, đặc biệt vào buổi sáng. Buổi sáng từ 6-8 giờ là thời điểm đại tràng hoạt động mạnh nhất, tăng nhu động ruột và tạo điều kiện thuận lợi cho việc đại tiện. Thói quen đi vệ sinh đều đặn giúp cơ thể ghi nhớ nhịp sinh học và chuẩn bị cho quá trình đào thải một cách tự nhiên. Điều này đặc biệt quan trọng đối với người bệnh trĩ vì giúp giảm thời gian ngồi và áp lực lên vùng hậu môn.

Tránh nhịn đi vệ sinh khi có cảm giác muốn đi, vì điều này có thể làm phân cứng lại, gây táo bón và tăng áp lực khi đi vệ sinh sau đó. Việc nhịn đại tiện thường xuyên có thể làm mất phản xạ tự nhiên và gây khó khăn cho việc đại tiện về lâu dài.

Duy trì thói quen vệ sinh hằng ngày cho người bị trĩ.

4. Không nên rặn quá nhiều

Rặn mạnh khi đi vệ sinh là một trong những nguyên nhân chính gây ra và làm nặng thêm bệnh trĩ. Khi rặn, áp lực trong ổ bụng tăng đột ngột, đẩy máu về tĩnh mạch hậu môn và có thể gây vỡ mạch máu nhỏ. Phản ứng cơ thể khi rặn mạnh bao gồm căng cơ vòng hậu môn và tăng co bóp ruột không kiểm soát, tạo ra áp lực ngược chiều và làm tình trạng trĩ trầm trọng hơn.

Thay vào đó, hãy thở đều và để cơ thể tự nhiên thực hiện quá trình đại tiện. Nếu gặp tình trạng táo bón, không nên ép rặn mà hãy tăng cường chất xơ trong chế độ ăn, uống nhiều nước và ngâm hậu môn trong nước ấm 2-3 lần mỗi ngày để giảm đau và hỗ trợ quá trình đại tiện dễ dàng hơn.

Không rặn quá mạnh khi đi đại tiện.

5. Không nên đi vệ sinh quá lâu

Thời gian lý tưởng cho mỗi lần đại tiện là 3-5 phút. Ngồi quá lâu trong nhà vệ sinh, đặc biệt khi mang điện thoại, đọc sách hay lướt mạng xã hội, có thể làm tăng áp lực lên vùng hậu môn và làm trầm trọng thêm tình trạng trĩ. Thói quen ngồi lâu trong toilet không chỉ tăng áp lực tĩnh mạch mà còn có thể dẫn đến các tác hại lâu dài như giãn niêm mạc trực tràng, sa ruột, và ở phụ nữ có thể gây sa tử cung.

Áp lực kéo dài cũng làm giảm lưu thông máu và tăng nguy cơ hình thành búi trĩ mới. Để tránh ngồi quá lâu, hãy tập trung hoàn toàn vào việc đi vệ sinh, không mang theo các vật dụng giải trí. Nếu không có cảm giác muốn đi sau 5 phút, hãy rời khỏi toilet và quay lại khi có cảm giác tự nhiên.

Không đi vệ sinh quá lâu khi bị trĩ.

6. Massage vùng đáy chậu để giúp đi vệ sinh dễ dàng hơn

Vùng đáy chậu nằm giữa hậu môn và cơ quan sinh dục, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ quá trình đại tiện. Massage nhẹ nhàng vùng này có thể kích thích thần kinh ruột, thư giãn cơ hậu môn và làm mềm phân, giúp đại tiện dễ dàng hơn.

Cách thực hiện massage đúng cách:

• Massage vòng tròn nhẹ: Trước khi đi vệ sinh 1-2 phút, sử dụng ngón tay massage theo chuyển động vòng tròn nhẹ nhàng vùng đáy chậu.
• Lực tác động vừa phải: Dùng ngón tay với lực nhẹ, không tạo áp lực quá mạnh để tránh gây tổn thương cho mô mềm.
• Kết hợp thở đều: Thực hiện massage đồng thời với việc thở đều và thư giãn tinh thần để tạo cảm giác thoải mái.

Đây là một dạng bấm huyệt hỗ trợ tiêu hóa an toàn, không xâm lấn và có thể thực hiện hàng ngày để cải thiện chức năng đại tiện tự nhiên.

Massage vùng đáy chậu để đi vệ sinh dễ dàng hơn.

4 phương pháp giảm khó chịu do bệnh trĩ

Bên cạnh việc áp dụng các kỹ thuật đi vệ sinh đúng cách, người bệnh trĩ còn có thể sử dụng nhiều phương pháp hỗ trợ khác để giảm triệu chứng khó chịu và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các biện pháp này bao gồm từ thay đổi lối sống đến sử dụng sản phẩm hỗ trợ chuyên biệt.

1. Dành thời gian vận động

Hoạt động thể chất đều đặn là yếu tố quan trọng giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm áp lực lên tĩnh mạch hậu môn. Vận động thường xuyên không chỉ hỗ trợ tiêu hóa mà còn tăng cường sức khỏe tổng thể cho người bệnh trĩ.

Các hoạt động được khuyến nghị bao gồm:

• Đi bộ: 30-45 phút mỗi ngày giúp tăng nhu động ruột và cải thiện lưu thông máu
• Tập cơ sàn chậu: Các bài tập Kegel giúp tăng cường cơ bụng và hỗ trợ quá trình đại tiện
• Thay đổi tư thế thường xuyên: Tránh ngồi hoặc đứng một chỗ quá lâu, di chuyển mỗi 30-60 phút
• Bơi lội: Hoạt động trong nước giúp giảm áp lực lên vùng hậu môn và tăng cường cơ bụng
• Tránh bài tập nặng: Hạn chế nâng tạ nặng hoặc các hoạt động tăng áp lực ổ bụng

Nghiên cứu từ Marco S và cộng sự (2021), cho thấy việc duy trì vận động từ 20–60 phút, 3–5 ngày mỗi tuần được khuyến khích vì không những giúp cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn hỗ trợ kiểm soát và phòng ngừa triệu chứng bệnh trĩ hiệu quả.

Dành thời gian vận động tốt cho người bị trĩ.

2. Giữ vùng hậu môn sạch sẽ và khô ráo

Vệ sinh cá nhân đúng cách là nền tảng để ngăn ngừa nhiễm trùng và giảm kích ứng cho người bệnh trĩ. Vùng hậu môn cần được chăm sóc đặc biệt để tránh các biến chứng không mong muốn.

Quy trình vệ sinh hàng ngày cần tuân thủ:

• Rửa sạch bằng nước ấm: Sử dụng nước ấm 36-38°C sau mỗi lần đi vệ sinh
• Lau khô nhẹ nhàng: Thấm khô bằng khăn cotton mềm, không chà xát mạnh
• Tránh xà phòng có hóa chất: Sử dụng xà phòng trung tính hoặc chỉ dùng nước
• Khăn ướt không cồn: Nếu cần thiết, chọn khăn ướt dành cho trẻ em không chứa cồn
• Đồ lót cotton thoáng khí: Thay đồ lót hàng ngày và chọn chất liệu cotton tự nhiên

Giữ vệ sinh hậu môn sạch và khô ráo khi bị trĩ.

3. Chế độ ăn uống khoa học

Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát triệu chứng bệnh trĩ và ngăn ngừa tái phát. Chế độ ăn phù hợp giúp duy trì phân mềm, giảm táo bón và hỗ trợ quá trình tiêu hóa tự nhiên. 5 khuyến nghị dinh dưỡng chính gồm:

• Tăng cường chất xơ với mục tiêu 25-30g mỗi ngày từ rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt. 
• Uống đủ nước với lượng khuyến nghị 2-2,5 lít mỗi ngày để duy trì phân mềm.
• Hạn chế thức ăn cay nóng, đồ chiên rán có thể kích thích vùng hậu môn.
• Giảm đồ uống có cồn và caffeine vì chúng có thể gây mất nước.
• Bổ sung flavonoid từ quả mọng, cam quýt giúp tăng cường sức bền thành mạch.

Nghiên cứu của Schoot A và cộng sự (2022), cho thấy chất xơ giúp tăng tần suất đại tiện rõ rệt ở bệnh nhân táo bón mạn tính, với psyllium được đánh giá là hiệu quả nhất, tăng khoảng 3 lần đại tiện mỗi tuần.

Chế độ ăn khoa học khi bị trĩ.

4. Điều trị tại chỗ bằng thuốc

Các phương pháp điều trị không kê đơn và theo chỉ định bác sĩ có thể giúp giảm triệu chứng nhanh chóng và hỗ trợ quá trình phục hồi. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp cần dựa trên mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Các biện pháp hỗ trợ điều trị bao gồm:

• Gel bôi COTRIPro: Tác động trực tiếp lên búi trĩ với thành phần chiết xuất từ các thảo dược thiên nhiên giúp hỗ trợ giảm nhanh tình trạng đau rát và chảy máu trĩ
• Đắp túi đá: Áp dụng 10-15 phút mỗi lần giúp làm giảm sưng, ngứa và cảm giác tê đau do sự tắc nghẽn máu ở các búi trĩ.
• Ngâm hông nước ấm: Ngâm hông trong nước ấm với nhiệt độ khoảng 40°C trong thời gian từ 15-20 phút giúp thư giãn các cơ ở vùng hậu môn và làm giảm đau, nhất là trong các trường hợp bị trĩ nội hoặc trĩ ngoại. 
• Viên uống COTRIPro: Viên uống COTRIPro tác động từ bên trong cơ thể, giúp cải thiện sức bền thành mạch và tăng cường độ đàn hồi của tĩnh mạch. Đồng thời hỗ trợ làm mềm phân và giảm táo bón, một nguyên nhân phổ biến làm trĩ nặng thêm.
• Viên đặt hậu môn: Theo chỉ định bác sĩ cho các trường hợp nặng. Viên này giúp giảm đau, sưng tấy và chống viêm trực tiếp ở vùng hậu môn, giúp điều trị hiệu quả các triệu chứng nghiêm trọng của bệnh trĩ.

Lưu ý quan trọng là cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm điều trị nào, đặc biệt đối với phụ nữ mang thai và trẻ em. Một số tác dụng phụ có thể xảy ra như kích ứng da hoặc phản ứng dị ứng.

Việc đi vệ sinh đúng cách có vai trò vô cùng quan trọng đối với người mắc bệnh trĩ, giúp giảm áp lực lên vùng hậu môn, hạn chế sự tái phát và giảm các triệu chứng đau rát, sưng tấy. Bài viết đã hướng dẫn chi tiết các phương pháp vệ sinh như tư thế ngồi đúng, thói quen vệ sinh hợp lý và cách rửa sạch sau khi đi vệ sinh để ngăn ngừa các biến chứng do bệnh trĩ gây ra. Ngoài ra, việc duy trì thói quen đại tiện hợp lý, tránh rặn mạnh hay ngồi quá lâu trên bồn cầu cũng là những yếu tố quan trọng giúp cải thiện tình trạng bệnh. 

Câu hỏi thường gặp về cách đi vệ sinh đúng cách

Làm thế nào để tránh táo bón, phân cứng gây khó đại tiện khi bị trĩ?

Để ngăn ngừa táo bón hiệu quả, hãy tăng lượng chất xơ lên 25-30g mỗi ngày từ rau xanh, trái cây và ngũ cốc. Đồng thời uống đủ 2-2,5 lít nước mỗi ngày và duy trì hoạt động thể chất 30 phút mỗi ngày. Tránh thức ăn chế biến sẵn và đồ uống có cồn, caffeine vì chúng có thể làm khô phân và gây táo bón.

Thời gian hợp lý để đi vệ sinh là bao lâu?

Thời gian lý tưởng cho mỗi lần đi vệ sinh là 3-5 phút. Ngồi quá lâu sẽ tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn và làm trầm trọng thêm bệnh trĩ. Nếu sau 5 phút không có cảm giác đi được, hãy rời khỏi toilet và quay lại khi cơ thể có tín hiệu tự nhiên.

Khi bị trĩ, nên tránh những thói quen đi vệ sinh nào?

Cần tránh rặn mạnh khi đi vệ sinh vì làm tăng áp lực lên búi trĩ. Không mang điện thoại hay sách vào toilet để tránh ngồi lâu. Tránh sử dụng giấy vệ sinh thô hoặc có hương liệu, không chà xát mạnh vùng hậu môn. Đặc biệt không nên nhịn đi vệ sinh khi có cảm giác vì có thể làm phân cứng lại và khó đại tiện hơn.