Bệnh trĩ nên kiêng ăn gì và nên ăn gì?

Bệnh trĩ là tình trạng giãn phồng các tĩnh mạch vùng hậu môn - trực tràng, gây đau rát, chảy máu và khó đại tiện. Chế độ ăn uống có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và phòng ngừa bệnh trĩ, ảnh hưởng trực tiếp đến tiêu hóa và độ mềm của phân. Người bệnh nên ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và đậu để làm mềm phân, hỗ trợ tiêu hóa và tránh táo bón. 

Một nghiên cứu tại Tunisia (2019) chỉ ra rằng người bệnh trĩ thường tiêu thụ ít thực phẩm giàu chất xơ và uống nước dưới 2 lít/ngày, làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp các lời khuyên về chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt giúp người bệnh trĩ cải thiện tình trạng và ngăn ngừa bệnh tái phát. (*Nguồn)

Tại sao chế độ ăn uống lại tác động đến tình trạng bệnh trĩ?

Chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến bệnh trĩ thông qua cơ chế sinh lý bệnh học của tĩnh mạch trĩ. Khi áp lực trong ống tiêu hóa, đặc biệt là ở vùng trực tràng và hậu môn tăng lên, các tĩnh mạch khu vực này bị giãn nở và viêm, dẫn đến hình thành các búi trĩ. Một trong những nguyên nhân chính gây tăng áp lực là táo bón do chế độ ăn thiếu chất xơ, làm phân cứng, khiến người bệnh phải rặn mạnh khi đi đại tiện, làm tổn thương và kéo dài tình trạng bệnh trĩ.

Chế độ ăn nghèo chất xơ làm tăng khả năng táo bón, giảm lượng nước trong phân khiến phân khó đào thải và dồn nén lên thành ruột, gây áp lực lớn lên các tĩnh mạch hậu môn. Ngoài ra, việc tiêu thụ nhiều thực phẩm cay nóng, dầu mỡ gây kích thích niêm mạc tiêu hóa, làm tăng cảm giác khó chịu, đau rát và có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng bệnh trĩ. 

Nghiên cứu từ LA Tunisie Medicale chỉ ra rằng chế độ ăn thiếu chất xơ (<12g/ngày) và không đủ nước (<2L/ngày) có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ. Bên cạnh đó, việc tiêu thụ thực phẩm không lành mạnh cũng góp phần làm gia tăng sự khó chịu và tăng nguy cơ tái phát các triệu chứng của bệnh trĩ.

8 nhóm thực phẩm người bị trĩ kiêng ăn

Việc nhận biết và hạn chế các thực phẩm có hại là bước quan trọng đầu tiên trong quá trình điều trị bệnh trĩ. Các nhóm thực phẩm sau đây có thể làm trầm trọng triệu chứng và cần được kiêng cữ nghiêm ngặt để tránh các biến chứng không mong muốn.

1. Thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ

Theo khuyến nghị từ ThS.BS Nguyễn Văn Hậu của Bệnh viện Tâm Anh, thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ như gà rán, khoai tây chiên, hamburger, pizza, hot dog  làm chậm quá trình tiêu hóa, gây rối loạn tiêu hóa và cảm giác đầy bụng khó chịu.

Việc tiêu thụ dầu mỡ kéo dài có thể dẫn đến táo bón, từ đó tăng áp lực lên vùng hậu môn, làm cho tình trạng bệnh trĩ trở nên nghiêm trọng hơn. Do đó, người bệnh trĩ nên ưu tiên các món hấp, luộc thay vì chiên xào.

Cần kiêng thức ăn nhanh nhiều dầu mỡ khi bị bệnh trĩ.

2. Đồ uống có cồn

Đồ uống có cồn bao gồm rượu bia, rượu vang và các loại cocktail chứa ethanol. Cồn tăng nhiệt nội tạng, gây mất nước và sung huyết vùng hậu môn, làm trầm trọng tình trạng viêm nhiễm. Cà phê và đồ uống chứa caffeine cũng dễ gây táo bón và cản trở lưu thông máu. Người bệnh trĩ nên thay thế bằng nước lọc, nước ép rau củ tươi để duy trì độ ẩm cho cơ thể và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.

Cần kiêng đồ uống có cồn khi bị bệnh trĩ.

3. Thực phẩm cay nóng

Thực phẩm cay nóng như ớt, tiêu, gừng, mù tạt chứa các chất capsaicin và piperine, gây nóng trong cơ thể và kích thích niêm mạc đường tiêu hóa. Điều này có thể dẫn đến táo bón và cảm giác đau rát hậu môn khi đi vệ sinh. 

Theo ThS.BS. Trần Thanh Tùng tại Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ, người mắc bệnh trĩ nên ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, vì chất xơ giúp giữ nước trong ruột, làm phân di chuyển dễ dàng hơn. Đồng thời, người bệnh cũng cần kiêng các món ăn mặn và thực phẩm cay nóng, vì chúng không tốt cho hệ tiêu hóa và có thể làm triệu chứng bệnh trở nên trầm trọng hơn.

Cần kiêng đồ ăn cay nóng khi bị bệnh trĩ.

4. Ngũ cốc tinh chế như bột mì trắng

Ngũ cốc tinh chế bao gồm bánh mì, ngũ cốc, bánh quy giòn, món tráng miệng và bánh ngọt, đây là sản phẩm đã loại bỏ lớp cám và mầm, chỉ giữ lại phần tinh bột, do đó chứa rất ít chất xơ. Việc thiếu chất xơ làm giảm nhu động ruột, tăng nguy cơ táo bón, gây hại đặc biệt cho người bị trĩ.

Theo ThS.BS Nguyễn Văn Hậu của bệnh viện Đa khoa Tâm Anh khuyến cáo nên hạn chế sử dụng nhóm thực phẩm này để bảo vệ sức khỏe đường ruột và làm giảm tác động tiêu cực đến búi trĩ do gây khó khăn cho việc đi tiêu.

Cần kiêng ngũ cốc tinh chế khi bị bệnh trĩ.

5. Thịt đỏ

Thịt đỏ bao gồm thịt bò, thịt lợn, thịt cừu, thịt dê, đây là nguồn cung cấp protein dồi dào nhưng lại thiếu chất xơ, điều này gây khó tiêu, đầy bụng và táo bón. Việc tiêu thụ quá nhiều thịt đỏ làm tăng áp lực cho ruột, đặc biệt bất lợi với những người bị trĩ, bởi táo bón và áp lực ruột góp phần làm bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. 

Theo chuyên gia Jennifer Robinson, MD chia sẻ người mắc bệnh trĩ không nên ăn nên ăn thịt đỏ thường xuyên mà cần kết hợp với rau xanh và chất béo tốt để cân bằng dinh dưỡng và hỗ trợ tiêu hóa. Ví dụ, nên duy trì tỷ lệ khẩu phần ăn hợp lý khoảng 1 phần thịt – 2 phần rau để vừa cung cấp đủ protein, vừa tránh các vấn đề tiêu hóa do thiếu chất xơ gây ra. 

Cần kiêng thịt đỏ khi bị bệnh trĩ.

6. Đồ ăn mặn

Đồ ăn mặn chứa nhiều muối (natri) như cá khô, mắm, thịt kho mặn, dưa muối, đồ hộp và đồ ăn sẵn. Ăn nhiều muối gây giữ nước trong cơ thể, làm tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn và khiến tình trạng trĩ nghiêm trọng hơn. Theo tổ chức y tế WHO khuyến nghị lượng muối tối đa 5g mỗi ngày. Thay cho muối, người bị trĩ nên sử dụng các gia vị lành mạnh như rau thơm, hành tây, chanh, gừng và nước dùng rau củ để tăng hương vị mà không làm tăng áp lực lên hậu môn.

Cần kiêng đồ ăn mặn khi bị bệnh trĩ.

7. Các thực phẩm từ sữa

Các sản phẩm như kem, bơ sữa, sữa đặc có đường chứa nhiều đường và chất béo bão hòa. Một số người có cơ địa không dung nạp lactose, dẫn đến đầy bụng và khó tiêu khi sử dụng sản phẩm từ sữa. Người bị bệnh trĩ không dung nạp lactose nên thử các loại sữa không lactose hoặc sữa hạt như sữa hạnh nhân, sữa yến mạch để đảm bảo cung cấp đủ canxi mà không gây khó tiêu.

Cần kiêng các thực phẩm từ sữa khi bị bệnh trĩ.

8. Giảm lượng đường và tinh bột

Người bệnh trĩ ăn quá nhiều tinh bột (cơm trắng nhiều, mì sợi, bún, phở) và đường (đường trắng, đường mía, kẹo ngọt, bánh ngọt, sô cô la) có thể tạo áp lực lên thành ruột, dẫn đến táo bón. Táo bón không chỉ gây khó chịu mà còn làm tăng hiện tượng ngứa hậu môn và làm bệnh trĩ trở nên nặng hơn.

Để bảo vệ sức khỏe và hỗ trợ tiêu hóa tốt, bác sĩ Nguyễn Nga chia sẻ người bệnh nên ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ thay vì các thực phẩm có quá nhiều chất béo, tinh bột . Điều này giúp giảm áp lực ruột, hạn chế táo bón và cải thiện triệu chứng bệnh trĩ.

Cần kiêng lượng đường và tinh bột khi bị bệnh trĩ.

7 nhóm thực phẩm người bị bệnh trĩ nên ăn

Xây dựng thực đơn lành mạnh với những thực phẩm phù hợp là chìa khóa giúp cải thiện triệu chứng bệnh trĩ. Nguyên tắc chung là tăng chất xơ, uống nhiều nước và chọn thực phẩm có tính chống viêm để hỗ trợ quá trình phục hồi.

1. Uống đủ nước

Nước đóng vai trò như chất xúc tác giúp chất xơ phát huy tác dụng tối đa. Nước làm mềm phân, giảm nguy cơ táo bón - nguyên nhân chính gây ra bệnh trĩ. Theo THS.BS Nguyễn Văn Sơn khuyến cáo người bị trĩ nên uống từ 2-2.5 lít nước mỗi ngày hoặc nhiều hơn nếu ăn nhiều chất xơ. Ưu tiên nước lọc, nước ép trái cây tươi không đường và nước ép rau củ. Uống nước ấm vào sáng sớm giúp kích thích nhu động ruột và hỗ trợ đại tiện dễ dàng hơn.

Nên uống đủ lượng nước khi bị trĩ.

2. Thực phẩm giàu chất xơ

Chất xơ gồm rau xanh, trái cây và các loại đậu  đóng vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa, đặc biệt có lợi cho người bị trĩ. Có hai loại chất xơ chính: 

• Chất xơ hòa tan giúp làm mềm phân và tạo gel, giúp đại tiện dễ dàng như yến mạch, lúa mạch, hạt chia, trái cây và trái bơ.
• Chất xơ không hòa tan giúp tăng khối lượng phân và kích thích nhu động ruột như ngũ cốc nguyên hạt, các loại rau sẫm mọa, các loại hạt và một số loại trái cây như: chuối chưa chín, kiwi, cà chua.

Theo Viện nghiên cứu và chế độ ăn kiêng khuyến nghị lượng phụ nữ trưởng thành nên ăn ít nhất 25 gam chất xơ mỗi ngày và nam giới trưởng thành nên ăn ít nhất 38 gam để duy trì sức khỏe tiêu hóa tối ưu.

Nên ăn thực phẩm giàu chất xơ khi bị trĩ.

3. Vitamin C và Vitamin E

Các thực phẩm giàu Vitamin C (như cam, quýt, bưởi, dâu tây, kiwi) và vitamin E (như  hạt hướng dương bơ, hạt dẻ, rau cải xanh, rau bina) giúp hỗ trợ điều trị bệnh trĩ hiệu quả, cụ thể:

• Vitamin C giúp tăng cường thành mạch, ngăn ngừa tổn thương mạch máu hậu môn và tăng cường miễn dịch. 
• Vitamin E có tác dụng chống viêm, làm dịu mô tổn thương và hỗ trợ thu nhỏ búi trĩ. Nên ưu tiên sử dụng vitamin từ thực phẩm tươi thay vì viên uống tổng hợp, trừ trường hợp thiếu hụt nặng được bác sĩ chẩn đoán.

Nên ăn thực phẩm giàu vitamin C và E khi bị trĩ.

4. Thực phẩm giàu Omega-3

Thực phẩm giàu Omega-3 bao gồm cá hồi, cá thu, cá mòi, hạt lanh, hạt chia, quả óc chó và dầu hạt cải. Đây là acid béo không no có tác dụng chống viêm mạnh mẽ, làm dịu mô sưng tấy và hỗ trợ phục hồi mô tổn thương quanh hậu môn. Chất này đặc biệt hữu ích trong việc giảm đau rát và ngăn viêm nhiễm vùng trĩ. Việc bổ sung đều đặn những thực phẩm này giúp giảm viêm và cải thiện lưu thông máu trong vùng hậu môn.

Nên ăn thực phẩm giàu Omega-3 khi bị trĩ.

5. Magie và kẽm

Các thực phẩm giàu magie và kèm bao gồm socola đen không đường (chứa trên 70% cacao), bơ, ngũ cốc nguyên cám, quả hạnh, nho khô, và các loại hạt như hạt bí, hạt điều. Hai khoáng chất này đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị bệnh trĩ thông qua các cơ chế sinh lý khác nhau. Magie hoạt động như một chất nhuận tràng tự nhiên, giúp tăng cường nhu động ruột và giảm táo bón hiệu quả.

Trong khi đó, kẽm đóng vai trò trong việc hỗ trợ chữa lành mô, có tác dụng kháng viêm và giúp phục hồi tổn thương hậu môn nhanh chóng. Theo thống kê y khoa, khoảng 30-50% dân số có thể thiếu hụt magie trong chế độ ăn hàng ngày, chủ yếu do thói quen tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, tinh chế như bột mì trắng, đồ ngọt, và thức ăn nhanh, làm giảm lượng magie tự nhiên trong khẩu phần ăn.

Nên ăn thực phẩm giàu magie và kẽm khi bị trĩ.

6. Thực phẩm giúp tăng cường Collagen

Thực phẩm kích thích sản sinh collagen tự nhiên bao gồm nước hầm xương, lòng trắng trứng, cá hồi, tỏi, rau xanh đậm màu và trái cây chứa vitamin C. Để tăng khả năng tổng hợp collagen nội sinh, nên kết hợp thực phẩm chứa vitamin C cùng với các nguồn collagen tự nhiên trong cùng bữa ăn.

Collagen giúp duy trì độ đàn hồi và săn chắc của thành mạch máu, hỗ trợ lưu thông máu tốt hơn và ngăn ngừa tái phát bệnh trĩ. Thiếu collagen khiến mạch máu dễ vỡ và thành hậu môn yếu đi.

Nên ăn thực phẩm kích thích sản sinh collagen khi bị trĩ.

7. Các loại ngũ cốc nguyên hạt

Các loại ngũ cốc nguyên hạt tốt cho người bị trĩ gồm gạo lứt, yến mạch, lúa mạch, bánh mì nguyên cám, kê và hạt quinoa. Việc thay thế ngũ cốc tinh chế bằng ngũ cốc nguyên hạt không chỉ giúp cải thiện rõ rệt tình trạng táo bón mà còn giảm áp lực lên vùng hậu môn, hỗ trợ làm dịu các triệu chứng khó chịu.

Nhờ còn nguyên lớp cám và mầm, ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ, vitamin nhóm B cùng nhiều khoáng chất thiết yếu. Chúng giúp tăng nhu động ruột, thúc đẩy quá trình tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và góp phần phục hồi sự bền chắc của thành mạch máu, rất hữu ích cho người đang điều trị và phòng ngừa bệnh trĩ.

Nên ăn các loại ngũ cốc nguyên hạt khi bị trĩ.

Bệnh trĩ nên ăn uống như thế nào?

Cách thức ăn uống đúng đắn là yếu tố bên cạnh việc chọn lựa thực phẩm phù hợp. Áp dụng các nguyên tắc dinh dưỡng khoa học giúp tối ưu hóa lợi ích từ thực phẩm và giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa.

Các nguyên tắc quan trọng cần tuân thủ:

• Chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 bữa nhỏ mỗi ngày thay vì 3 bữa lớn để giảm áp lực tiêu hóa
• Uống đủ 2-3 lít nước mỗi ngày, chia đều trong ngày và tránh uống quá nhiều trong bữa ăn
• Ăn chậm, nhai kỹ để tối ưu hóa quá trình tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng
• Cân đối tỷ lệ dinh dưỡng: 50% rau củ và trái cây, 25% protein nạc, 25% ngũ cốc nguyên hạt
• Ăn bữa tối trước 19h và tránh nằm ngay sau khi ăn ít nhất 2 giờ
• Tránh ăn khuya và các thực phẩm khó tiêu trước khi ngủ

Các lưu ý trong ăn uống khi bị bệnh trĩ.

Chế độ ăn uống khoa học mang lại hiệu quả tích cực trong quản lý và cải thiện tình trạng bệnh trĩ. Kiêng các thực phẩm có hại như đồ cay nóng, dầu mỡ, đồ uống có cồn và bổ sung thực phẩm giàu chất xơ, vitamin cùng khoáng chất sẽ giảm đáng kể triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.

Mỗi cơ thể phản ứng khác nhau với từng loại thực phẩm, vì vậy bạn cần theo dõi sát sao và điều chỉnh chế độ ăn cho phù hợp. Khi triệu chứng không cải thiện sau 2-3 tuần áp dụng chế độ ăn mới hoặc có dấu hiệu trầm trọng hơn, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp nhất.

Câu hỏi thường gặp về thực đơn cho người bệnh trĩ

Bệnh trĩ có được ăn hải sản không?

Có. Người bệnh trĩ có thể ăn hải sản nhưng nên hạn chế 1-2 lần mỗi tuần và chế biến dưới dạng hấp, luộc để dễ tiêu hóa. Hải sản giàu protein nhưng ít chất xơ, ăn nhiều có thể gây táo bón và không có lợi cho quá trình phục hồi. Nên kết hợp hải sản với rau xanh để cân bằng dinh dưỡng.

Bệnh trĩ nên ăn hoa quả gì?

Người bị trĩ nên ưu tiên các loại hoa quả giàu chất xơ và nước như táo có vỏ, chuối chín, các loại quả mọng (dâu tây, việt quất), lê, đu đủ, mận, dưa hấu, lựu và hồng. Những loại trái cây này giúp nhuận tràng tự nhiên, cung cấp vitamin C và chất chống oxy hóa, hỗ trợ giảm viêm và cải thiện tình trạng táo bón hiệu quả.

Có thể sử dụng thực phẩm chức năng thay thế không?

Không. Thực phẩm chức năng chỉ đóng vai trò hỗ trợ và không thể thay thế hoàn toàn dinh dưỡng từ thực phẩm tự nhiên. Một số sản phẩm chứa thành phần như gấp cá, hạt dẻ ngựa, hoa hòe có thể giúp làm bền thành mạch và giảm chảy máu búi trĩ, nhưng vẫn cần kết hợp với chế độ ăn khoa học và lành mạnh.

Bị trĩ có ăn xôi được không?

Không. Gạo nếp trong xôi chứa nhiều amylopectin, dễ gây khó tiêu và dẫn đến táo bún, làm tình trạng trĩ nặng hơn. Nếu thực sự muốn ăn xôi, nên ăn lượng nhỏ và bổ sung thêm rau xanh, uống nhiều nước để hỗ trợ tiêu hóa, đồng thời hạn chế tần suất sử dụng.

Bị trĩ có nên ăn chuối không?

Có. Người bị trĩ được khuyến khích ăn chuối thường xuyên vì chuối giàu chất xơ, pectin và tinh bột kháng. Những chất này giúp nhuận tràng tự nhiên, giảm táo bón và cải thiện triệu chứng bệnh trĩ. Chuối chín vừa có tác dụng làm mềm phân và cung cấp kali giúp cân bằng điện giải trong cơ thể.

Mổ trĩ có được ăn trứng không?

Có. Sau phẫu thuật trĩ có thể ăn trứng với lượng vừa phải vì trứng cung cấp protein chất lượng cao, vitamin và khoáng chất giúp hồi phục vết thương. Tuy nhiên, nên hạn chế lòng trắng trứng nếu có cơ địa sẹo lồi và tham khảo ý kiến bác sĩ dinh dưỡng khi muốn ăn số lượng lớn để đảm bảo an toàn.