4 cách dùng lá cúc tần chữa bệnh trĩ tại nhà

Điều trị bệnh trĩ bằng lá cúc tần là phương pháp điều trị bệnh trĩ bằng thảo dược tự nhiên, được nhiều người áp dụng vì tính an toàn, hiệu quả và dễ thực hiện tại nhà. Lá cúc tần chứa nhiều hoạt chất có giá trị y học như camphor, borneol, cineol và limonene – những chất có đặc tính kháng khuẩn, kháng viêm và làm dịu niêm mạc trong điều trị bệnh trĩ.

Theo nghiên cứu của Tarkeshwar Dubey và các cộng sự (2023) được đăng tải trên SAGE Journals cho thấy chiết xuất lá cúc tần (EBL) có tác dụng giảm viêm, sưng tấy và cải thiện tình trạng chống oxy hóa ở mô hình chuột bị trĩ, tương tự như loại thuốc Pilex trị trĩ.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn 4 cách sử dụng lá cúc tần gồm: Kết hợp xông hơi, đắp ngoài, uống nước cốt hoặc phối hợp đa thảo dược khác để điều trị bệnh trĩ tại nhà.

Đặc điểm nhận dạng cây cúc tần

Cúc tần (tên khoa học là Pluchea indica L), còn gọi là cây từ bi, lức hoặc lức ấn, là một loài thực vật có hoa thuộc họ Cúc. Cây thường mọc hoang hoặc được trồng làm hàng rào ở nhiều vùng quê Việt Nam. Cúc tần có cành mảnh, ban đầu phủ lông mịn rồi nhẵn dần; lá mọc so le, màu lục xám, mép khía răng và gần như không có cuống. Đặc biệt, trên cây thường xuất hiện dây tơ hồng ký sinh. Toàn bộ cây – từ lá, cành đến rễ – đều có thể dùng làm thuốc.

Hoa cúc tần có dạng hình đầu, cuống ngắn, màu tím nhạt và thường mọc thành cụm 2–3 hoa. Lá bắc xếp thành 4–5 dãy, hoa lưỡng tính khá nhiều, mào lông có màu trắng ngà. Tràng hoa cái mảnh với 4 răng nhỏ, còn tràng hoa lưỡng tính phình to ở đỉnh và có 5 thùy. Hoa có 5 nhị, bao phấn có tai, hình dùi, bầu hoa có ít lông. Quả thuộc loại quả bế, hình trụ hoặc thoi, có 10 cạnh. Cúc tần thường ra hoa và kết quả vào tháng 12. Tơ hồng thường sống ký sinh trên thân cây này.

Lá cúc tần có công dụng gì trong điều bệnh trĩ?

Theo y học cổ truyền, cúc tần có vị đắng, cay, thơm, tính ấm, mang lại nhiều công dụng như tán phong hàn, lợi tiểu, tiêu độc, tiêu ứ, tiêu đờm, sát trùng, kích thích tiêu hoá và giúp ăn ngon miệng. Loại cây này thường được sử dụng trong các bài thuốc trị cảm sốt, đau đầu, nhức mỏi xương khớp và chấn thương.

Trong y học hiện đại, tinh dầu trong lá cúc tần chứa các hoạt chất như camphor, borneol, limonene, cineol — đều là những chất kháng khuẩn tự nhiên mạnh. Khi được pha loãng trong dung môi như polyethylene glycol, hỗn hợp này có khả năng tiêu diệt các vi khuẩn Staphylococcus aureus và Escherichia coli (E. coli). Đây là loại vi khuẩn thường gây viêm nhiễm vùng hậu môn, đặc biệt khi búi trĩ bị loét hoặc chảy máu.

Theo nghiên cứu của V. J. Tiwari (2016) đăng trên Tạp chí Nghiên cứu Dược liệu và Hóa thực vật học, việc sử dụng khoảng 200g lá cúc tần tươi giã lấy nước uống trong 3 ngày liên tiếp đã cho kết quả khả quan trong điều trị nứt kẽ hậu môn và bệnh trĩ.

Việc sử dụng lá cúc tần trong điều trị bệnh trĩ đã được kiểm chứng qua thời gian và được khoa học hiện đại củng cố. Phương pháp này đặc biệt phù hợp cho các trường hợp trĩ nội độ 1 và độ 2, giúp cải thiện rõ rệt các triệu chứng khó chịu với 3 lợi ích chính:

• Sát trùng, kháng viêm, làm lành mô tổn thương vùng hậu môn nhờ tác dụng sát khuẩn mạnh của lá cúc tần giúp làm sạch vùng hậu môn, hỗ trợ làm lành các mô bị rầy xước do trĩ và ngăn nhiễm trùng tái phát.
• Tăng cường tuần hoàn máu, hỗ trợ làm tan máu tụ trong búi trĩ, đặc biệt thích hợp dùng trị trĩ nội và trĩ ngoại độ 1 – 2, khi búi trĩ chưa sa nhiều và còn khả năng tự co lại.
• Hỗ trợ tiêu hóa, phòng táo bón - nguyên nhân hàng đầu gây trĩ và làm trĩ nặng hơn là táo bón

3 tác dụng chính của lá cúc tần trong hỗ trợ điều trị bệnh trĩ.

4 cách điều trị bệnh trĩ bằng lá cúc tần tại nhà hiệu quả, dễ làm

Trong số các biện pháp dân gian điều trị bệnh trĩ, lá cúc tần được xem là một trong những thảo dược tự nhiên lành tính, dễ tìm và dễ sử dụng, có khả năng kháng viêm, giảm đau, hỗ trợ làm co búi trĩ. Dưới đây là 4 cách điều trị bệnh trĩ bằng lá cúc tần tại nhà, đơn giản nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt nếu kiên trì thực hiện đúng cách:

• Xông hơi hậu môn bằng lá cúc tần: Hơi nước từ lá cúc tần giúp làm dịu cảm giác đau rát, kháng khuẩn mạnh và phục hồi niêm mạc, phù hợp với trĩ độ 1 và 2.
• Đắp trực tiếp lá cúc tần lên hậu môn: Tinh chất từ lá giã nhuyễn giúp giảm đau, sát khuẩn tại chỗ và thúc đẩy quá trình lành tổn thương do búi trĩ.
• Uống nước lá cúc tần để chữa bệnh trĩ: Tác động từ bên trong, giúp giảm viêm, cải thiện tuần hoàn máu và làm dịu các triệu chứng như ngứa, đau và sưng hậu môn.
• Xông hậu môn với bài thuốc kết hợp lá cúc tần, lá sung, lá lốt, ngải cứu và nghệ tươi: Sự kết hợp đa dạng các thảo dược giúp sát trùng, giảm viêm hiệu quả và tăng cường khả năng co búi trĩ nếu dùng đều đặn 2–3 lần/tuần.

Xông hơi hậu môn bằng lá cúc tần

Xông hơi và rửa hậu môn bằng lá cúc tần giúp làm dịu cảm giác đau rát, giảm ngứa, sưng tấy và hỗ trợ làm lành tổn thương do bệnh trĩ gây ra. 

Nguyên liệu cần chuẩn bị: 1 nắm lá cúc tần tươi (khoảng 20–30g), 2 lít nước sạch, 1 thìa cà phê muối hạt, 1 nồi lớn để đun nước, 1 chậu sạch để xông và rửa hậu môn.

Cách thực hiện:

• Bước 1: Rửa sạch lá cúc tần dưới vòi nước.
• Bước 2: Cho toàn bộ lá cúc tần vào nồi cùng 2 lít nước, đun sôi trong khoảng 15 phút.
• Bước 3: Khi nước sôi, thêm vào 1 thìa cà phê muối để tăng hiệu quả sát khuẩn.
• Bước 4: Tắt bếp, đổ nước ra chậu sạch. Ngồi xông vùng hậu môn bằng hơi nước trong khoảng 10–15 phút.
• Bước 5: Sau khi nước nguội còn âm ấm (khoảng 40–45°C), dùng nước này để rửa nhẹ nhàng vùng hậu môn.
• Bước 6: Lau khô bằng khăn sạch, mềm.

Tần suất thực hiện: 1–2 lần/ngày, liên tục trong vòng 7–10 ngày.

Lưu ý: Tránh xông khi nước còn quá nóng để không gây bỏng da. Không sử dụng khi vùng hậu môn đang có vết loét nặng hoặc chảy máu nhiều.

Phương pháp này an toàn, không xâm lấn, phù hợp với người bị trĩ nhẹ hoặc vừa, đặc biệt là những người muốn tránh dùng thuốc hoặc phẫu thuật.

Xông hơi và rửa hậu môn bằng lá cúc tần giúp điều trị bệnh trĩ.

Đắp trực tiếp lá cúc tần lên hậu môn

Đắp lá cúc tần giã nhuyễn giúp hỗ trợ điều trị bệnh trĩ nhờ đặc tính kháng viêm, tiêu độc và sát trùng tự nhiên. 

Nguyên liệu cần chuẩn bị: 1 nắm lá cúc tần tươi  (15–20 lá), 1 cối giã hoặc máy xay, vải mỏng hoặc băng gạc sạch.

Cách thực hiện:

• Bước 1: Rửa lá cúc tần bằng nước sạch.
• Bước 2: Giã nhuyễn hoặc xay nhuyễn lá cúc tần để tạo thành hỗn hợp đặc sánh.
• Bước 3: Vệ sinh sạch vùng hậu môn bằng nước ấm, lau khô nhẹ nhàng bằng khăn mềm.
• Bước 4: Đắp trực tiếp phần lá đã giã nhuyễn lên vùng hậu môn bị trĩ.
• Bước 5: Giữ nguyên hỗn hợp trên da trong khoảng 15–20 phút, sau đó rửa sạch lại với nước ấm và lau khô.

Tần suất thực hiện: 2 lần/ngày, liên tục trong 7–10 ngày để thấy hiệu quả.

Lưu ý: Không áp dụng khi vùng hậu môn đang viêm loét nặng hoặc chảy máu nhiều.

Nhiều người dùng phản hồi cảm thấy dễ chịu hơn sau khi sử dụng, đặc biệt là giảm đau và sưng tấy. Phương pháp này phù hợp với trĩ nhẹ, không thay thế được điều trị y khoa cho trĩ nặng hoặc có biến chứng.

Đắp lá cúc tần giã nhuyễn lên hậu môn ngừa trĩ nhờ tính kháng viêm và tiêu độc.

Uống nước lá cúc tần để chữa bệnh trĩ

Uống trực tiếp nước cốt từ lá cúc tần là phương pháp dân gian đơn giản giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh trĩ như đau rát, sưng viêm và ngứa hậu môn. 

Nguyên liệu cần chuẩn bị: 15g lá cúc tần tươi, 1 cối giã (hoặc máy xay sinh tố), 1 mảnh vải sạch để lọc, 1 chén nhỏ để đựng nước cốt.

Cách thực hiện:

• Bước 1: Rửa sạch lá cúc tần để loại bỏ bụi bẩn và tạp chất bám trên lá.
• Bước 2: Giã nát hoặc xay nhuyễn lá cúc tần với một chút nước đun sôi để nguội.
• Bước 3: Dùng vải sạch lọc lấy phần nước cốt, loại bỏ bã lá.
• Bước 4: Uống 1 chén nước cốt vừa thu được.

Tần suất thực hiện: 1 lần/ngày, tốt nhất vào buổi sáng. Kiên trì áp dụng liên tục trong 7 ngày.

Lưu ý: Chỉ nên dùng lá cúc tần tươi, không dập úa hay bị sâu bệnh. Người có cơ địa dị ứng hoặc đang điều trị bệnh lý nền nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Nhiều người bệnh phản hồi sau khoảng 1 tuần sử dụng nước cốt lá cúc tần cảm thấy các triệu chứng trĩ được giảm rõ rệt. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, lá cúc tần chỉ có tác dụng hỗ trợ giảm triệu chứng ở giai đoạn trĩ nhẹ.

Uống trực tiếp nước cốt từ lá cúc tần giúp ngừa táo báo, trị bệnh trĩ nhẹ.

Xông hậu môn với bài thuốc kết hợp lá cúc tần, lá sung, lá lốt, lá ngải cứu và nghệ tươi

Các loại thảo dược trong bài thuốc đều có đặc tính kháng khuẩn, kháng viêm mạnh mẽ, hỗ trợ làm lành tổn thương và phục hồi vùng hậu môn hiệu quả.

Nguyên liệu cần chuẩn bị: 1 nắm lá cúc tần tươi, 1 nắm lá sung tươi, 1 nắm lá lốt tươi, 1 nắm lá ngải cứu tươi, vài lát nghệ tươi (khoảng 3–5 lát), 2–3 lít nước sạch, 1 nồi lớn để đun nước, 1 chậu sạch để xông và ngâm hậu môn.

Cách thực hiện:

• Bước 1: Rửa sạch toàn bộ các nguyên liệu bằng nước sạch để loại bỏ đất cát và tạp chất.
• Bước 2: Cho tất cả nguyên liệu vào nồi cùng 2–3 lít nước, đun sôi với lửa nhỏ trong khoảng 10–15 phút.
• Bước 3: Tắt bếp, đổ nước ra chậu sạch để xông hậu môn trong khoảng 15 phút.
• Bước 4: Khi nước nguội bớt và còn hơi ấm (khoảng 40–45°C), tiếp tục ngồi ngâm hậu môn trong 10–15 phút.
• Bước 5: Dùng khăn mềm, sạch để lau khô nhẹ nhàng vùng hậu môn.

Tần suất thực hiện: 2–3 lần/tuần, duy trì liên tục ít nhất 2 tháng để giúp các búi trĩ co lại và giảm dần các triệu chứng sưng, đau, ngứa rát.

Lưu ý: Nghệ có tính hoạt huyết có thể khiến tình trạng chảy máu kéo dài nếu người bệnh có rối loạn đông máu hoặc đang dùng thuốc chống đông. Cần cân nhắc hoặc loại bỏ nghệ khỏi bài thuốc nếu có bệnh nền liên quan.

Phương pháp này an toàn, không xâm lấn, phù hợp với người bị trĩ nhẹ đến trung bình và cần kiên trì áp dụng lâu dài để đạt kết quả tốt nhất.

Xông và ngâm hậu môn với bài thuốc gồm các bài thuốc có cúc tần ngừa trĩ.

Thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, bạn cần đi khám và nhờ bác sĩ tư vấn cách chữa cho phù hợp tình trạng bệnh.

Điều trị bệnh trĩ bằng lá cúc tần cần lưu ý những gì?

Lá cúc tần là một phương pháp dân gian an toàn, dễ áp dụng và có thể hỗ trợ giảm các triệu chứng khó chịu của bệnh trĩ như đau rát, sưng tấy hay ngứa ngáy. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu, người bệnh cần lưu ý 4 điểm quan trọng sau:

• Chỉ áp dụng cho giai đoạn nhẹ trĩ độ 1 hoặc 2, khi búi trĩ còn nhỏ và chưa sa ra ngoài nhiều. Nếu sau khoảng 2 tuần áp dụng liên tục mà không thấy cải thiện rõ rệt, người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và điều trị đúng hướng, tránh để bệnh tiến triển nặng hơn.
• Hiệu quả phụ thuộc vào cơ địa và cách thực hiện. Điều trị trĩ bằng lá cúc tần đòi hỏi người bệnh phải kiên trì, không nên nóng vội hoặc bỏ dở giữa chừng.
• Cần kết hợp với lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống giàu chất xơ, uống đủ nước mỗi ngày (2 – 2.5 lít nước), tăng cường vận động thể chất, đồng thời tránh ngồi lâu, tránh rặn mạnh khi đi tiêu, và giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng kéo dài.
• Nên kết hợp thêm các sản phẩm hỗ trợ, viên uống hỗ trợ điều trị trĩ có nguồn gốc từ thảo dược để tăng cường tuần hoàn máu, làm bền thành mạch và hỗ trợ làm co búi trĩ từ bên trong.

4 lưu ý chính khi dùng lá cúc tần để trị bệnh trĩ.

Lá cúc tần có tác dụng phụ khi điều trị bệnh trĩ không?

Lá cúc tần không gây tác dụng phụ nếu được sử dụng đúng cách trong điều trị bệnh trĩ. Đây là loại thảo dược lành tính, phù hợp với nhiều đối tượng và thường dùng ngoài da qua các phương pháp như xông hơi, ngâm rửa hoặc đắp ngoài hậu môn. Tuy nhiên, nếu sử dụng sai cách, người bệnh vẫn có thể gặp 3 tác dụng phụ sau:

• Kích ứng da hoặc niêm mạc hậu môn. Đối với người có làn da nhạy cảm hoặc đang bị tổn thương nặng ở vùng hậu môn (chảy máu, nứt kẽ, viêm loét...), việc tiếp xúc trực tiếp với nước lá cúc tần có thể gây rát, châm chích hoặc mẩn đỏ do tinh dầu tự nhiên trong cúc tần như cineol, camphor có tính kháng khuẩn mạnh.
• Dị ứng thảo dược. Đối với người có cơ địa nhạy cảm, lá cúc tần có thể gây phản ứng dị ứng nhẹ như ngứa, nổi mẩn, sưng nhẹ nếu không kiểm tra thử trước khi dùng.
• Tình trạng bệnh nặng hơn nếu dùng sai thời điểm: Khi búi trĩ đang viêm loét nặng hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng, việc xông ngâm bằng lá cúc tần, nhất là khi pha thêm muối, có thể khiến vùng tổn thương khó lành hơn.

3 tác dụng phụ khi dùng lá cúc tần điều trị trĩ.

So sánh mức độ an toàn với các phương pháp điều trị khác

Sử dụng thuốc tây để điều trị mang lại hiệu quả nhanh chóng gây mỏng da hay tổn hại gan, thận khi dùng lâu dài. Trong khi đó, phẫu thuật có thể điều trị triệt để trĩ độ III-IV nhưng là phương pháp xâm lấn, chi phí cao và tiềm ẩn nguy cơ biến chứng hoặc tái phát. Còn các bài thuốc dân gian khác, kết hợp lá cúc tần với ngải cứu, lá lốt, nghệ tươi... mang lại hiệu quả phục hồi nhanh chóng đối với mức độ trĩ nhẹ, phương pháp này có độ an toàn cao, hỗ trợ lâu dài và chi phí thấp.

Việc sử dụng lá cúc tần trong điều trị bệnh trĩ được đánh giá là một giải pháp an toàn, tiết kiệm và phù hợp với các trường hợp trĩ nhẹ (độ I-II). Chúng tôi sẽ phân tích chi tiết về lá cúc tần và các phương pháp khác để giúp bạn có cái nhìn tổng quan và lựa chọn phương pháp phù hợp thông qua bảng bên dưới.

Phương pháp điều trị	Mức độ an toàn	Hiệu quả	Chi phí	Thời gian phục hồi	Phù hợp với cấp độ trĩ
Lá cúc tần	Cao (ít tác dụng phụ)	Trung bình (trĩ nhẹ)	Thấp	Không cần phục hồi	Độ 1, độ 2
Thuốc tây y	Trung bình	Khá (giảm triệu chứng)	Trung bình	Không cần phục hồi	Độ 1, độ 2, đầu độ 3
Phẫu thuật	Thấp (xâm lấn, biến chứng)	Cao (điều trị triệt để)	Cao	2–4 tuần	Độ 3, độ 4
Bài thuốc dân gian	Cao (ít tác dụng phụ, an toàn nếu dùng đúng cách)	Thấp - Trung bình (giảm triệu chứng, hỗ trợ lâu dài, hiệu quả rõ ở trĩ nhẹ và trung bình)	Thấp	Không cần phục hồi	Độ 1, độ 2, hỗ trợ phòng ngừa tái phát

COTRIPro - Sản phẩm hỗ trợ trị trĩ với thành phần lá cúc tần

COTRIPro là sản phẩm bảo vệ thực khỏe giúp hỗ trợ, điều trị các tình trạng táo bón, trĩ nhẹ với thành phần tự nhiên. Sản phẩm có 2 dạng chính: Gel bôi và viên uống. Sử dụng kết hợp cả 2 để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Cách sử dụng: 

• Gel bôi tuýp 25g/ 290.000 VNĐ: Trước khi sử dụng gel, cần vệ sinh sạch tay và vùng hậu môn bằng nước muối sinh lý để đảm bảo hiệu quả. Đeo găng tay y tế, lấy một lượng gel vừa đủ (khoảng bằng hạt ngô) và nhẹ nhàng bôi lên vùng hậu môn hoặc bên trong khoảng 1–2 cm nếu bị trĩ nội. Đợi 5–10 phút để gel thấm và khô hoàn toàn.
• Viên uống COTRIPro (20 viên)/ 135.000 VNĐ: Để đạt hiệu quả tối ưu, nên sử dụng COTRIPro Viên đúng liệu trình và liều lượng. Giai đoạn đầu, uống 4–6 viên mỗi ngày, chia 2 lần, trước bữa ăn 30 phút hoặc sau ăn 1 giờ. Khi triệu chứng thuyên giảm, duy trì 4 viên/ngày, chia 2 lần và nên dùng liên tục 1–2 tháng để hạn chế tái phát.

Sản phẩm không phải là thuốc và không thể thay thế thuốc chữa bệnh.

Câu hỏi thường gặp về điều trị bệnh trĩ bằng lá cúc tần

Lá cúc tần có chữa khỏi hoàn toàn bệnh trĩ không?

Không, lá cúc tần không thể chữa khỏi hoàn toàn bệnh trĩ, đặc biệt là với các trường hợp bệnh trĩ ở mức độ trung bình đến nặng như độ 3–4). Tuy nhiên, với bệnh trĩ nhẹ độ 1–2, lá cúc tần có thể hỗ trợ cải thiện triệu chứng nếu sử dụng đúng cách và kết hợp với chế độ sinh hoạt hợp lý.

Dùng lá cúc tần bao lâu thì có tác dụng?

Nếu dùng đúng cách và đều đặn 2–3 lần/ngày, người bệnh có thể cảm nhận sự giảm đau, ngứa và sưng sau 5–7 ngày. Để thấy rõ hiệu quả, nên duy trì tối thiểu 2–4 tuần.

Ai không nên dùng lá cúc tần điều trị trĩ?

Có 3 nhóm đối tượng không nên sử dụng lá cúc tần để điều trị bệnh trĩ: Người có vết thương hở hoặc lở loét sâu quanh hậu môn; trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ; và những người bị dị ứng với tinh dầu trong lá cúc tần.

Có thể kết hợp lá cúc tần với thuốc điều trị trĩ không?

Có, hoàn toàn có thể kết hợp lá cúc tần với thuốc điều trị trĩ, đây là hướng hỗ trợ điều trị được khuyến khích ở các trường hợp trĩ độ 1,2. Việc sử dụng lá cúc tần giúp giảm triệu chứng tại chỗ, trong khi thuốc điều trị trĩ (dạng uống hoặc bôi) sẽ can thiệp vào cơ chế bên trong, giúp tăng hiệu quả tổng thể.

Lá cúc tần là một thảo dược tự nhiên quen thuộc, có nhiều công dụng hữu ích trong hỗ trợ điều trị bệnh trĩ nhờ khả năng kháng viêm, giảm sưng, sát khuẩn và làm dịu vùng tổn thương. Khi được sử dụng đúng cách, lá cúc tần không gây tác dụng phụ, phù hợp với những người mắc trĩ độ nhẹ đến trung bình. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả điều trị cao nhất, người dùng nên kiểm tra dị ứng da trước khi sử dụng, và đặc biệt là không thay thế hoàn toàn cho phác đồ điều trị y khoa nếu bệnh nặng. 

Để tăng hiệu quả và độ an toàn trong điều trị bệnh trĩ, bạn có thể kết hợp lá cúc tần với viên uống hỗ trợ điều trị trĩ như COTRIPro – sản phẩm có thành phần từ diếp cá, lá lốt, trầu không, cúc tần, nghệ vàng và đương quy. Sản phẩm giúp giảm đau rát, hỗ trợ làm co búi trĩ, tăng cường kháng viêm và phục hồi tổn thương niêm mạc hậu môn.