Mách bạn cách phân biệt trĩ nội và trĩ ngoại dễ dàng

Bệnh trĩ là một vấn đề sức khỏe phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới mỗi năm. Bệnh trĩ được chia thành hai loại chính là trĩ nội và trĩ ngoại, mỗi loại có đặc điểm, vị trí và triệu chứng khác nhau. Cả hai đều gây ra các biểu hiện khó chịu như đau rát, ngứa ngáy và chảy máu ở vùng hậu môn, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. 

Mặc dù đều liên quan đến tình trạng giãn tĩnh mạch vùng hậu môn, trĩ nội và trĩ ngoại có sự khác biệt rõ rệt về vị trí, biểu hiện lâm sàng và mức độ ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu cách phân biệt trĩ nội và trĩ ngoại, các cấp độ bệnh cũng như nguyên nhân gây bệnh, giúp bạn trang bị kiến thức cần thiết để nhận biết sớm và chủ động trong việc điều trị.

Trĩ là gì? Có mấy loại bệnh trĩ?

Bệnh trĩ là tình trạng giãn quá mức các đám rối tĩnh mạch tại vùng hậu môn – trực tràng, gây ra các búi trĩ gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Cơ chế hình thành búi trĩ liên quan đến việc tĩnh mạch bị phình ra do các yếu tố như táo bón, lối sống ít vận động, hoặc chế độ ăn thiếu chất xơ. 

Theo nghiên cứu của tác giả Nguyễn Xuân Hùng, Nguyễn Ngọc Ánh, năm 2023, “TÌNH HÌNH BỆNH TRĨ TRONG CỘNG ĐỒNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN” cho thấy 81% người có nhận thức về bệnh trĩ, tỷ lệ mắc là 34,7%, trong đó phần lớn đã được chẩn đoán bởi y tế. Hơn một nửa số mắc gặp tái phát từ 1-2 lần hoặc nhiều hơn, cho thấy bệnh dễ tái lại và cần chú ý phòng ngừa.(1)

Bệnh trĩ gồm ba loại: trĩ nội, trĩ ngoại, và trĩ hỗn hợp. Trĩ nội nằm bên trong hậu môn phía trên đường lược, ít gây đau nhưng thường gây chảy máu khi đi vệ sinh. Trĩ ngoại xuất hiện phía ngoài hậu môn phía dưới đường lược, có màu tối hoặc sẫm, cấu trúc mềm, dễ gây đau, nhất là khi viêm hoặc nghẹt búi trĩ. Hiểu rõ đặc điểm của từng loại giúp người bệnh nhận biết chính xác và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp hơn.

Dấu hiệu nhận biết và cách phân biệt giữa trĩ nội và trĩ ngoại

Các triệu chứng của bệnh trĩ thường gồm chảy máu khi đi vệ sinh, cảm giác ngứa, rát hậu môn, và có thể có cảm giác nặng hoặc vướng víu. Trĩ nội thường ít gây đau, nhưng hay chảy máu đỏ tươi khi đi cầu, nằm bên trong hậu môn. Trong khi đó, trĩ ngoại thường gây cảm giác đau, sưng và có thể nhìn thấy búi trĩ bên ngoài hậu môn.

Dấu hiệu bệnh trĩ nội

Bệnh trĩ nội thường biểu hiện qua các dấu hiệu rõ ràng, dễ nhận biết như sau:

• Chảy máu khi đi đại tiện: Máu tươi nhỏ giọt hoặc thành giọt trên phân hoặc giấy vệ sinh sau khi đi tiêu, ít kèm theo cảm giác đau đớn.
• Búi trĩ sa ra ngoài hậu môn: Búi trĩ nội sa ra khỏi hậu môn khi đi vệ sinh hoặc ngồi xổm, có thể tự co vào khi không còn kích thích hoặc phải dùng tay nhét vào.
• Cảm giác không thoải mái: Người bệnh cảm thấy nặng nề, khó chịu trong vùng hậu môn, đặc biệt khi đi vệ sinh hoặc sau đó.
• Ngứa ngáy: Vùng hậu môn có cảm giác ngứa rát, khó chịu, do các triệu chứng viêm hoặc kích ứng.
• Đau ít: Trĩ nội thường ít gây đau đớn rõ rệt hơn trĩ ngoại, chủ yếu là cảm giác khó chịu nhẹ. Điều này giúp phân biệt rõ hơn giữa hai loại bệnh.

Dấu hiệu bệnh trĩ ngoại

Bệnh trĩ ngoại thường biểu hiện rõ qua 6 dấu hiệu dưới đây:

• Sưng đau quanh hậu môn: Búi trĩ ngoại gây ra cảm giác sưng tấy, đau rát rõ rệt vùng xung quanh hậu môn.
• Có cục cứng cảm nhận được: Người bệnh có thể sờ thấy búi trĩ ngoại dạng cục cứng bên ngoài hậu môn như cục thịt thừa.
• Ngứa và kích ứng: Vùng hậu môn thường xuyên cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu do viêm nhiễm hoặc tiết dịch kích thích da.
• Chảy máu ít hơn: Triệu chứng chảy máu ít xuất hiện, chủ yếu khi búi trĩ bị tổn thương hoặc viêm nhiễm.
• Viêm đau: Búi trĩ ngoại dễ bị viêm, gây đau đớn dữ dội hơn, đặc biệt khi viêm nhiễm nặng hoặc nghẹt.

Khác với trĩ nội, trĩ ngoại có thể nhìn thấy rõ bên ngoài hậu môn, giúp dễ dàng nhận biết và phân biệt.

Phân loại cấp độ của trĩ nội và trĩ ngoại  

Việc phân loại cấp độ của trĩ nội và trĩ ngoại rất quan trọng để xác định mức độ bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Cơ sở phân loại dựa trên mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng lâm sàng, như kích thước búi trĩ, mức độ sa ra ngoài hậu môn và các biểu hiện đi kèm. Dựa trên đó, các bác sĩ có thể xác định các giai đoạn cụ thể của từng loại trĩ để đưa ra hướng điều trị phù hợp. 

Đối với trĩ nội 

Trĩ nội được phân thành bốn cấp độ dựa trên mức độ phát triển và các biểu hiện lâm sàng của bệnh: 

• Cấp độ 1: Các nốt sần nhỏ xuất hiện dưới niêm mạc, mềm và đỏ, chưa lòi ra ngoài hậu môn, gây ngứa, khó chịu, đôi khi có máu. Đây là giai đoạn nhẹ, dễ kiểm soát và điều trị tại nhà.
• Cấp độ 2: Búi trĩ lớn dần có thể lòi ra khi đi vệ sinh hoặc vận động nhưng tự co vào sau đó, triệu chứng rõ hơn.
• Cấp độ 3: Búi trĩ đã phát triển rõ rệt, gây ra cảm giác ngứa ngáy, đau rát và khó chịu và chỉ cần vận động nhẹ đã khiến búi trĩ không thể tự co vào. Việc điều trị y khoa sẽ cần thiết hơn, có thể bao gồm thủ thuật hoặc phẫu thuật nhỏ.
• Cấp độ 4: Là cấp độ nghiêm trọng nhất, búi trĩ đã sưng phồng và luôn sa ra khỏi hậu môn, không có khả năng tự co vào. Máu chảy ít nhưng thay vào đó dịch nhầy tiết ra nhiều gây ẩm ướt, viêm loét và có thể dẫn tới hoại tử. Đây là giai đoạn cần can thiệp y học chuyên sâu để tránh biến chứng nguy hiểm.

Đối với trĩ ngoại 

Trĩ ngoại được phân loại theo mức độ nặng nhẹ dựa trên tình trạng biến chứng và phát triển của bệnh.

Trạng thái nhẹ gồm các triệu chứng mơ hồ như hơi cộm, ngứa rát, khó chịu nhẹ ở hậu môn, chủ yếu điều trị tại nhà bằng vệ sinh đúng cách. Khi bệnh nặng hơn, búi trĩ lồi ra rõ ràng hơn, gây khó chịu và có thể dễ bị viêm nhiễm nếu không vệ sinh kỹ. Khi bệnh nặng hơn thì búi trĩ sưng to, gây đau dữ dội, có thể chảy máu, tăng nguy cơ thiếu máu, nhiễm trùng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và cần can thiệp y khoa ngay để tránh biến chứng nặng.

Nguyên nhân gây ra bệnh trĩ là gì?

Nguyên nhân gây ra bệnh trĩ khá đa dạng, thường liên quan đến các thói quen sinh hoạt hàng ngày. Có 9 nguyên nhân phổ biến nhất tác động trực tiếp đến việc hình thành bệnh lý này.

• Táo bón kéo dài: Khi phân cứng và khó đi qua hậu môn, áp lực tăng lên thành mạch máu ở hậu môn, gây giãn tĩnh mạch và hình thành búi trĩ.
• Tiêu chảy mạn tính: Lặp đi lặp lại tình trạng tiêu chảy khiến vùng hậu môn luôn trong tình trạng kích thích, làm giãn tĩnh mạch hậu môn và dễ dẫn tới trĩ.
• Ngồi lâu trên bồn cầu: Thói quen này gây áp lực liên tục lên vùng hậu môn, làm giảm tuần hoàn máu và làm giãn tĩnh mạch, từ đó hình thành búi trĩ.
• Mang thai: Thay đổi hormone, tăng áp lực ổ bụng và áp lực lên tĩnh mạch hậu môn trong quá trình mang thai làm tăng nguy cơ bị trĩ.
• Tuổi tác: Với quá trình lão hóa, thành mạch máu yếu đi, khả năng đàn hồi giảm, dễ gây giãn tĩnh mạch hậu môn.
• Béo phì: Tình trạng thừa cân gây áp lực lớn lên vùng chậu và hậu môn, làm tăng khả năng hình thành búi trĩ.
• Làm việc nặng: Hoạt động thể lực quá sức hoặc nâng vật nặng gây áp lực đột ngột và kéo dài ở hậu môn, kích thích hình thành búi trĩ.
• Chế độ ăn thiếu chất xơ: Ăn thiếu chất xơ dẫn đến phân khô cứng, gây táo bón, gia tăng áp lực trong quá trình đại tiện, là nguyên nhân chính của bệnh trĩ.

Trong bài viết này, đã cung cấp chi tiết thông tin về các loại trĩ, những dấu hiệu nhận biết cùng với cách phân biệt trĩ nội và trĩ ngoại. Mỗi loại có những đặc điểm và mức độ nguy hiểm riêng, đòi hỏi cách tiếp cận điều trị phù hợp nhằm giảm thiểu các biến chứng. Để hỗ trợ nâng cao sức khỏe và phòng ngừa bệnh trĩ, bạn có thể sử dụng các thực phẩm bảo vệ sức khỏe COTRIPro, với chiết xuất hoàn toàn từ các thảo dược tự nhiên như như cúc tần, lá lốt, tinh nghệ, ngải cứu, rutin, đương quy, diếp cá. Sản phẩm có tác dụng  hỗ trợ kháng khuẩn, chống viêm, giúp giảm đau, cầm máu, làm săn se búi trĩ,  giảm táo bón, giúp người bệnh trĩ đi đại tiện dễ dàng hơn, từ đó ngăn ngừa nguy cơ tái phát do táo bón gây ra.

Câu hỏi thường gặp cách phân biệt trĩ nội và trĩ ngoại

Trĩ nội có đau hơn trĩ ngoại không?

Không. Trĩ nội thường ít đau hơn trĩ ngoại vì chúng nằm sâu bên trong trực tràng, nơi ít dây thần kinh cảm giác, nên ít gây đau khi chưa có biến chứng. Tuy nhiên, khi trĩ nội bị viêm, tụ máu hoặc lòi ra ngoài, cảm giác đau đớn có thể xuất hiện rõ rệt, đặc biệt khi đi đại tiện hoặc vận động mạnh. Ngược lại, trĩ ngoại nằm ở vùng dưới hậu môn, nơi có nhiều dây thần kinh cảm giác, nên gây đau ngay từ giai đoạn đầu khi búi trĩ hình thành hoặc sưng to. Do đó, trĩ ngoại thường gây cảm giác đau đớn rõ rệt hơn so với trĩ nội.

Những phương pháp điều trị nào hiệu quả cho trĩ nội và trĩ ngoại?

Các phương pháp điều trị hiệu quả cho trĩ nội và trĩ ngoại gồm điều trị nội khoa (thuốc giảm đau, chống viêm, làm mềm phân) hoặc điều trị ngoại khoa(thủ thuật như tiêm xơ, thắt trĩ bằng vòng cao su hoặc phẫu thuật). Phương pháp điều trị được ưu tiên lựa chọn là điều trị nội khoa không phẫu thuật. Tuy nhiên khi búi trĩ nội và trĩ ngoại có biến chứng nặng có thể cần phẫu thuật để xử lý nhanh chóng và tránh biến chứng. Tùy trường hợp, bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp phù hợp nhất.

Trĩ nội hay trĩ ngoại dễ điều trị hơn?

Cách điều trị và khả năng co búi trĩ của trĩ nội và trĩ ngoại là như nhau. Nguyên nhân là do trĩ nội và trĩ ngoại có cùng bản chất, đều là các đám rối tĩnh mạch bị sa giãn quá mức ở vùng hậu môn, trực tràng, chỉ khác nhau ở vị trí xuất hiện búi trĩ. Nếu trĩ nội và trĩ ngoại còn ở giai đoạn đầu, chưa có biến chứng thì phương pháp được ưu tiên là điều trị nội khoa không phẫu thuật. Còn nếu búi trĩ sưng to, có biến chứng thì cần can thiệp phẫu thuật.

Khi nào cần đi khám bác sĩ khẩn cấp nếu bị trĩ?

Bạn cần đi khám bác sĩ khẩn cấp nếu bị trĩ kèm chảy máu nhiều, đau dữ dội không giảm, trĩ lòi ra ngoài không thể tự co lại hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng tấy, đỏ, sốt. Những triệu chứng này có thể gây biến chứng nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời.

Trĩ nội và trĩ ngoại cái nào nguy hiểm hơn?

Trĩ nội và trĩ ngoại đều nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như chảy máu, nhiễm trùng, hoại tử búi trĩ,....

Tài liệu tham khảo:

(*1) - "https://tapchiyhocvietnam.vn/index.php/vmj/article/view/6422"