Nha đam: Đặc điểm, công dụng và cách sử dụng hiệu quả

Nha đam là một loại thực vật chứa nhiều hoạt chất sinh học quý giá như vitamin (A, C, E, B12), khoáng chất (canxi, magie, kẽm) và các hợp chất anthraquinon, polysaccharid, saponin, axit salicylic. Nhờ thành phần đa dạng này, nha đam giúp hỗ trợ làm lành vết thương, chống viêm, kháng khuẩn, tăng cường miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa, kiểm soát đường huyết, làm dịu da và phòng ngừa lão hóa.

Vậy sử dụng nha đam như thế nào để mang lại hiệu quả an toàn? Mời bạn cùng COTRIPro khám phá thành phần, công dụng và cách dùng đúng cách trong bài viết dưới đây.

Theo nghiên cứu về công dụng nha đam của Swathi Suresh et al. (2022), cho thấy gel nha đam có hiệu quả giảm viêm, giảm đau và thúc đẩy phục hồi tổn thương trĩ tốt hơn so với thuốc bôi thông thường. (*Nguồn)

Nha đam là gì?

Nha đam (tên khoa học: Aloe vera), còn được gọi là lô hội, là loài thực vật mọng nước thuộc họ Asphodelaceae. Cây có đặc điểm thân nhỏ, mọc thành bụi với chiều cao từ 20-100 cm, lá mọc từ gốc dạng bẹ dài và thuôn nhọn.

Có nguồn gốc từ vùng Địa Trung Hải và Bắc Phi, hiện được trồng rộng rãi ở các vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới trên thế giới. Tại Việt Nam, nha đam được trồng phổ biến ở các tỉnh miền Nam và Tây Nguyên.

Đặc điểm nhận dạng nha đam bao gồm lá dày, mọng nước với mép lá có gai nhỏ. Bên trong lá chứa lớp gel trong suốt là phần giàu dưỡng chất nhất. Hoa mọc thành chùm màu vàng nhạt, có thể dài tới 1 mét. Để phân biệt với các loại lô hội khác, nha đam thật có gel trong suốt, không màu và có mùi nhẹ đặc trưng.

Thành phần hoạt chất trong nha đam gồm những gì?

Nha đam (Aloe vera) nổi tiếng với khả năng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày, táo bón, các bệnh ngoài da (bỏng, vết thương, mụn), kiểm soát đường huyết, huyết áp, các bệnh về răng miệng và hỗ trợ giảm đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều.

Thành phần dinh dưỡng trong 100g nha đam (phần gel tươi)

• Nước: 96,2 g
• Carbohydrate: 3,8–5,4 g
• Đường: 3,8–4 g
• Chất xơ: 0 g
• Protein: 0–0,36 g
• Chất béo: 0 g
• Canxi: 8–24 mg
• Sắt: 0,15–0,45 mg
• Natri: 2–24 mg
• Magie: 0–5 mg
• Vitamin C: 3,8–11 mg
• Vitamin A, E, D, B1, B2, B3, B5, B6, B12, K, Folate

Các hoạt chất chính trong nha đam:

• Polysaccharide (Acemannan, glucomannan): Tăng cường miễn dịch, hỗ trợ lành vết thương đặc biệt là tổn thương búi trĩ, chống viêm, hỗ trợ tiêu hóa.
• Anthraquinone (Aloin, aloe-emodin, emodin, barbaloin): Nhuận tràng, hỗ trợ điều trị táo bón, kháng khuẩn, giảm đau.
• Saponin, lignin, axit salicylic: Kháng khuẩn, kháng nấm, làm sạch và làm dịu da, hỗ trợ lành vết thương ngoài da.
• Enzyme (amylase, lipase, catalase, bradykinase...): Hỗ trợ tiêu hóa, giảm viêm khi dùng ngoài da, chống viêm, giảm sưng tấy và đau rát ở vùng trĩ

Các nhóm hoạt chất này phối hợp giúp nha đam phát huy đa dạng công dụng: chống viêm, làm dịu và phục hồi da, nhuận tràng, hỗ trợ tiêu hóa, kiểm soát đường huyết, tăng cường miễn dịch và bảo vệ sức khỏe tổng thể.

4 hợp chất chính có trong nha đam có lợi giúp bảo vệ sức khỏe tổng thể người sử dụng.

Nha đam có tác dụng gì đối với sức khỏe?

Nha đam mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho sức khỏe thông qua các tác dụng trong y học cổ truyền và hiện đại.

Tác dụng trong y học cổ truyền:

Theo Đông y, nha đam có vị đắng, tính hàn, quy vào các kinh Can, Vị, Tỳ và Đại tràng. Công dụng chính bao gồm thanh nhiệt giải độc, giúp làm mát gan và hỗ trợ điều trị các chứng nóng trong, mụn nhọt.

Trong các bài thuốc dân gian, nha đam được sử dụng để chữa đau bụng, khó tiêu bằng cách nhai lá với muối. Xông hơi lá nha đam hỗ trợ điều trị bệnh trĩ và viêm nhiễm phụ khoa hiệu quả.

Tác dụng trong y khoa hiện đại:

Nha đam được y khoa hiện đại ghi nhận với nhiều tác dụng nổi bật nhờ thành phần hoạt chất đa dạng, mang lại lợi ích cho sức khỏe tổng thể như  hỗ trợ làm lành vết thương, đặc biệt tổn thương ở trĩ, vết bỏng, chống viêm, kháng khuẩn, bảo vệ da, ổn định tiêu hóa, điều trị tiểu đường, chống ung thư, bảo vệ tim mạch và gan thận.

Theo nghiên cứu về công dụng của nha đam trong chữa bệnh của Sanchez et al. (2020), cho thấy gel nha đam giúp giảm viêm, tăng tổng hợp collagen, thúc đẩy tái tạo mô và rút ngắn thời gian lành vết thương. (*Nguồn)

Tác dụng y học cổ truyền và hiện đại của nha đam.

Các bài thuốc hiệu quả của nha đam

Nha đam được xem là một trong những loại thảo dược quý giá nhất trong y học dân gian với hơn 8 bài thuốc chữa bệnh hiệu quả. Từ việc điều trị các vấn đề về da như bỏng, mụn nhọt đến hỗ trợ giảm triệu chứng bệnh trĩ, nha đam mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đáng kể. Các bài thuốc từ nha đam được áp dụng rộng rãi trong việc chăm sóc sức khỏe tự nhiên nhờ tính chất an toàn và dễ thực hiện tại nhà.

• Sử dụng nha đam để điều trị bệnh trĩ: Thoa trực tiếp gel nha đam lên búi trĩ đã vệ sinh sạch giúp làm dịu đau rát, giảm sưng nóng, hỗ trợ co búi trĩ.
• Chữa bỏng nhẹ, bỏng nắng, vết thương ngoài da: Thoa gel nha đam tươi lên vùng da bị bỏng đã làm sạch giúp giảm đau rát, thúc đẩy tái tạo da, hỗ trợ lành vết bỏng nhẹ nhanh chóng.
• Hỗ trợ điều trị đau dạ dày, trào ngược dạ dày: Uống nước nha đam giúp giảm đau rát, ợ chua, hỗ trợ cải thiện triệu chứng trào ngược và đau dạ dày.
• Hỗ trợ điều trị táo bón, nhuận tràng: Uống nước nha đam kết hợp thêm mật ong giúp tăng nhu động ruột, hỗ trợ giảm táo bón và cải thiện tiêu hóa
• Làm dịu, dưỡng ẩm, trị mụn, làm lành vết thâm: Thoa gel nha đam lên vết da mụn giúp dưỡng ẩm, giảm viêm, làm dịu da, hỗ trợ làm mờ vết thâm và trị mụn hiệu quả.
• Hỗ trợ kiểm soát đường huyết, huyết áp: Uống nước nha đam giúp ổn định huyết áp ở người tiền tiểu đường hoặc tiểu đường type 2 nhẹ.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh về răng miệng: Súc miệng hoặc bôi gel nha đam lên nướu/vết loét để hỗ trợ lành vết loét, cải thiện sức khỏe nướu và niêm mạc miệng.
• Hỗ trợ điều trị kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh: Uống nước nha đam kết hợp với các thảo dược giúp giảm đau bụng kinh, hỗ trợ cải thiện nội tiết tố nữ.

Sử dụng nha đam để điều trị bệnh trĩ

Nha đam chứa các hoạt chất chống viêm và làm dịu giúp hỗ trợ giảm triệu chứng bệnh trĩ hiệu quả. Phương pháp sử dụng nha đam trong điều trị bệnh trĩ có thể áp dụng theo nhiều cách khác nhau như bôi trực tiếp, xông hơi hoặc uống dạng nước ép. Gel nha đam tươi có tác dụng làm mát, giảm đau và hỗ trợ co búi trĩ tự nhiên.

Nguyên liệu: 1-2 lá nha đam tươi, nước sạch (500ml), nước muối sinh lý (100ml).

Cách thực hiện:

• Rửa sạch lá nha đam, gọt bỏ vỏ xanh để lấy gel trong suốt.
• Vệ sinh sạch vùng hậu môn bằng nước muối sinh lý.
• Thoa gel nha đam trực tiếp lên búi trĩ, massage nhẹ nhàng.
• Để khô tự nhiên trong 15-20 phút trước khi vệ sinh lại.
• Có thể pha gel nha đam với nước ấm để ngồi xông hơi 10-15 phút.

Thời gian thực hiện: Áp dụng 2-3 lần mỗi ngày trong 1-2 tuần để thấy hiệu quả rõ rệt. Với trường hợp bệnh trĩ nặng, có thể kéo dài thời gian điều trị lên 3-4 tuần.

Lưu ý: Không sử dụng cho trường hợp bệnh trĩ có biến chứng nhiễm trùng hoặc chảy máu nhiều. 

Mức độ hiệu quả: Giảm đau rát, sưng nóng, làm dịu vùng trĩ nhẹ, hỗ trợ phục hồi da tổn thương hiệu quả ở mức độ trĩ nhẹ, trung bình.

Thoa gel nha đam trực tiếp lên búi trĩ để điều trị bệnh trĩ.

Bài thuốc chữa bỏng nhẹ, bỏng nắng, vết thương ngoài da

Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với các vết bỏng độ 1 và bỏng do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. 

Nguyên liệu: 1 lá nha đam tươi (100g).

Cách thực hiện:

• Rửa sạch lá nha đam, gọt bỏ vỏ xanh, lấy phần gel trong suốt bên trong.
• Làm sạch vùng da bị bỏng bằng nước mát.
• Thoa trực tiếp gel nha đam lên vùng da bị bỏng, để khô tự nhiên khoảng 20-30 phút.
• Lặp lại 2-3 lần mỗi ngày cho đến khi vết bỏng lành hẳn.

Thời gian thực hiện: Với vết bỏng nhẹ, hiệu quả có thể thấy ngay sau 24-48 giờ. Quá trình hoàn toàn lành vết thương thường kéo dài 5-7 ngày.

Lưu ý: Chỉ dùng cho vết bỏng nhẹ, diện tích nhỏ, không dùng cho vết bỏng sâu hoặc nhiễm trùng. 

Mức độ hiệu quả: Phương pháp này đạt hiệu quả tốt trong việc hỗ trợ làm lành vết bỏng nhẹ và giảm đau tức thì.

Thoa trực tiếp gel nha đam lên vùng da bị bỏng làm dịu vết thương.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị đau dạ dày, trào ngược dạ dày

Phương pháp này giúp giảm triệu chứng đau rát, ợ chua và cảm giác khó tiêu.

Nguyên liệu: 1-2 lá nha đam tươi, 1 ly nước ấm (150ml).

Cách thực hiện:

• Rửa sạch, gọt vỏ, lấy gel, ngâm nước muối loãng 30 phút.
• Xay nhuyễn gel, bảo quản trong lọ thủy tinh.
• Mỗi lần dùng 2 thìa gel hòa với 1 ly nước ấm, khuấy đều uống.

Thời gian thực hiện: Uống 2 lần/ngày sau bữa ăn, sử dụng liên tục trong 2-4 tuần để thấy hiệu quả rõ rệt.

Lưu ý: Không sử dụng cho người bị loét dạ dày nặng hoặc đang dùng thuốc chống đông máu. Không dùng cho phụ nữ mang thai, người dị ứng nha đam.

Mức độ hiệu quả: Phương pháp này hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng đau dạ dày và trào ngược trong các trường hợp nhẹ đến trung bình.

Gel nha đam trị đau dạ dày trong các trường hợp nhẹ và trung bình.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị táo bón, nhuận tràng

Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với tình trạng táo bón mãn tính và khó tiêu. Aloin trong nha đam còn giúp làm mềm phân và hỗ trợ quá trình đại tiện dễ dàng hơn.

Nguyên liệu: 1-2 lá nha đam tươi, 1-2 thìa mật ong hoặc 5g đường phèn.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch, gọt vỏ nha đam, lấy phần ruột trong suốt, cắt nhỏ.
• Đun sôi phần ruột nha đam với nước trong 20-30 phút, có thể thêm chút đường phèn hoặc mật ong.
• Hoặc xay nhuyễn ruột nha đam, pha với nước ép trái cây, uống vào buổi sáng trước khi ăn.

Thời gian thực hiện: Chia uống 2-3 lần mỗi ngày, dùng liên tục  3–5 ngày.

Lưu ý: Không sử dụng quá 7 ngày liên tiếp để tránh phụ thuộc. Phụ nữ có thai và cho con bú không nên sử dụng phương pháp này.

Mức độ hiệu quả: Hiệu quả thường xuất hiện sau 6-12 giờ sử dụng. Với táo bón mãn tính, cần duy trì trong 1-2 tuần để ổn định.

Xay nhuyễn ruột nha đam pha với nước ép trái cây trị táo bón.

Bài thuốc hỗ trợ làm dịu, dưỡng ẩm, trị mụn, làm lành vết thâm

Gel nha đam chứa vitamin C, E và beta-carotene giúp dưỡng ẩm và tái tạo da hiệu quả. từ đó giảm thiểu tình trạng mụn trứng cá, làm mờ vết thâm.

Nguyên liệu: 1 lá nha đam tươi (50-100g).

Cách thực hiện:

• Gọt vỏ, lấy gel, rửa sạch.
• Thoa một lớp mỏng gel lên vùng da mụn hoặc toàn mặt.
• Để 15–20 phút, rửa lại với nước ấm.

Thời gian thực hiện: Đắp gel nha đam 2-3 lần/tuần cho đến khi vết thâm biến mất.

Lưu ý: Thử nghiệm trên một vùng da nhỏ trước khi sử dụng rộng rãi để kiểm tra phản ứng dị ứng. Tránh tiếp xúc với vùng mắt.

Mức độ hiệu quả: Với vấn đề dưỡng ẩm, hiệu quả thấy rõ sau 1 tuần. Đối với mụn và vết thâm, cần duy trì trong 4-6 tuần để có kết quả tối ưu.

Đắp gel nha đam giúp trị mụn và dưỡng da nhờ các dưỡng chất như vitamin C, E và beta-carotene.

Bài thuốc hỗ trợ kiểm soát đường huyết, huyết áp

Phương pháp này đặc biệt phù hợp với người tiền tiểu đường hoặc tiểu đường type 2 nhẹ. Các flavonoid trong nha đam còn có tác dụng hỗ trợ giãn mạch máu và ổn định huyết áp.

Nguyên liệu: 1-2 lá nha đam tươi (100g), nước sạch 500ml.

Cách thực hiện:

• Gọt vỏ, lấy ruột, rửa sạch, xay nhuyễn với nước.
• Lọc lấy nước, uống trước bữa ăn 15 phút, mỗi lần 1 muỗng canh.

Thời gian thực hiện: Chia ra uống 3 lần/ngày, liên tục 1–3 tháng.

Lưu ý: Theo dõi chỉ số đường huyết thường xuyên trong quá trình sử dụng.

Mức độ hiệu quả: Hỗ trợ giảm đường huyết, lipid máu, huyết áp ở bệnh nhân tiểu đường type 2.

Uống nha đam kiểm soát đường huyết hoặc tiểu đường Type 2.

Hỗ trợ điều trị các bệnh về răng miệng

Enzyme và amino acid trong gel nha đam còn hỗ trợ quá trình lành vết loét và tái tạo niêm mạc miệng.

Nguyên liệu: Gel nha đam tươi 50g.

Cách thực hiện:

• Gọt vỏ, lấy gel, pha loãng với nước ấm.

• Dùng để súc miệng hoặc bôi trực tiếp lên vùng nướu, vết loét miệng, giữ 10-15 phút rồi rửa lại với nước sạch

Thời gian thực hiện: 2–3 lần/ngày, liên tục 1 tuần.

Lưu ý: Không nuốt gel nha đam khi bôi trong miệng. Rửa sạch tay trước khi thao tác. Nếu có phản ứng dị ứng, ngừng sử dụng ngay lập tức.

Mức độ hiệu quả: Với viêm nướu nhẹ, hiệu quả thấy rõ sau 3-5 ngày. Vết loét miệng thường lành trong 7-10 ngày sử dụng đều đặn.

Súc miệng hoặc bôi gel nha đam chữa bệnh răng miệng.

Hỗ trợ điều trị kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh

Bài thuốc phối hợp nha đam với các thảo dược khác có tác dụng điều hòa nội tiết tố và giảm co thắt cơ trơn tử cung. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với phụ nữ bị rối loạn kinh nguyệt do stress hoặc mất cân bằng hormone. 

Nguyên liệu: 20g nha đam tươi, 20g rễ củ gai, 20g nghệ đen, 12g tô mộc, 4g cam thảo.

Cách thực hiện:

• Nha đam tươi rửa sạch, bỏ vỏ, lấy phần thịt.
• Tất cả các nguyên liệu trên sắc với nước, chia thành 2 lần uống trong ngày.
• Có thể thêm đường hoặc mật ong để dễ uống hơn.

Thời gian thực hiện: Duy trì liên tục 10–14 ngày trước kỳ kinh, lặp lại mỗi chu kỳ.

Lưu ý: Không sử dụng khi mang thai. Tham khảo ý kiến bác sĩ phụ khoa nếu có bất thường về kinh nguyệt kéo dài.

Mức độ hiệu quả: Hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh, cải thiện nội tiết tố nữ.

Nha đam trị kinh nguyệt không đều, cân bằng rối loạn tiết tố ở phụ nữ.

Các bài thuốc trên chỉ mang tính chất tham khảm, bạn cần đi khám để được bác sĩ tư vấn phương pháp chữa phù hợp với tình trạng.

Những lưu ý khi sử dụng nha đam là gì?

Mặc dù nha đam được ứng dụng rộng rãi trong y học, đặc biệt trong việc hỗ trợ điều trị các vấn đề về trĩ, vẫn có 7 lưu ý quan trọng khi sử dụng nha đam:

• Không sử dụng với thuốc kháng đông máu, lợi tiểu, hạ đường huyết: Nha đam có thể làm tăng tác dụng của các thuốc này, dẫn đến nguy cơ xuất huyết hoặc tụt đường huyết quá mức.
• Liều lượng sử dụng: Sử dụng 1-2 lá nha đam tươi/ngày cho người trưởng thành. Với mục đích nhuận tràng, chỉ nên dùng trong 3–5 ngày liên tục, không kéo dài quá 7 ngày để tránh tác dụng phụ.
• Cách dùng hiệu quả: Rửa sạch, gọt vỏ xanh, lấy gel trong suốt để thoa trực tiếp lên vùng cần điều trị (búi trĩ, vết bỏng, mụn, vết thương nhỏ). Lấy gel nha đam tươi, xay nhuyễn, pha với nước ấm hoặc nước ép trái cây, uống trước bữa ăn. 
• Đối tượng sử dụng: Nha đam phù hợp với hầu hết mọi người, trừ những trường hợp mắc các vấn đề nhẹ về tiêu hóa, da liễu, tiểu đường type 2 nhẹ (có sự theo dõi của bác sĩ). 
• Chống chỉ định: Phụ nữ có thai và cho con bú nên hạn chế sử dụng nha đam dạng uống. Người mắc bệnh lý nặng về gan, thận, rối loạn điện giải, loét dạ dày nặng, xuất huyết tiêu hóa.
• Tác dụng phụ: Có thể gây tiêu chảy nếu sử dụng quá liều. Một số người có thể bị dị ứng da khi sử dụng bôi ngoài. da.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nên tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng nha đam để điều trị bệnh lý mạn tính hoặc khi đang điều trị bằng thuốc Tây y.

Sử dụng nha đam quá liều, không cân bằng có thể gây tác dụng phụ gây tiêu chảy.

COTRIPro - Thực phẩm hỗ trợ điều trị bệnh trĩ

Trong số các sản phẩm hiện nay, COTRIPro là lựa chọn được nhiều người tin dùng nhờ hiệu quả và thành phần thiên nhiên an toàn. Bộ đôi gel COTRIPro và viên uống COTRIPro của Công ty Cổ phần Dược phẩm Thái Minh mang lại sự hỗ trợ toàn diện trong việc điều trị bệnh trĩ.

• Gel COTRIPro tác động trực tiếp lên búi trĩ, hỗ trợ làm dịu niêm mạc và giảm đau rát đồng thời làm giảm nhanh tình trạng đau rát, chảy máu trĩ. Sản phẩm hỗ trợ búi trĩ săn se và co trĩ lên hiệu quả nhờ thành phần từ cúc tần, nghệ và lá lốt.
• Viên uống COTRIPro tác động sâu vào bên trong thành mạch, hỗ trợ tăng sức bền thành mạch và co trĩ, giảm táo bón từ đó ngăn ngừa nguy cơ tái phát bệnh trĩ. Thành phần Slippery Elm nhập khẩu từ Hoa Kỳ hỗ trợ cải thiện tuần hoàn máu hiệu quả.

Nên sử dụng kết hợp cả 2 sản phẩm để mang lại hiệu quả nhanh chóng và toàn diện. Sản phẩm đã được nghiên cứu và chứng minh hiệu quả tại cơ sở nghiên cứu uy tín, được Bộ Công thương vinh danh là Thương hiệu quốc gia.

Lưu ý quan trọng: COTRIPro là thực phẩm chức năng không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Hiệu quả phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như dinh dưỡng, sinh hoạt và thể trạng cá nhân.

Nha đam chứa các thành phần hoạt chất phong phú đã được chứng minh có công dụng vượt trội trong hỗ trợ điều trị nhiều vấn đề sức khỏe. Từ chăm sóc da, hỗ trợ tiêu hóa đến điều trị bệnh trĩ, nha đam mang lại giải pháp tự nhiên an toàn và hiệu quả. Việc sử dụng đúng cách và tuân thủ các lưu ý quan trọng sẽ giúp tối đa hóa lợi ích từ loại thực vật quý này.

Để có được hiệu quả tối ưu trong việc hỗ trợ điều trị bệnh trĩ, bạn có thể tham khảo bộ đôi COTRIPro - sản phẩm kết hợp tinh hoa của nha đam cùng các dược liệu thiên nhiên khác, mang lại giải pháp toàn diện cho người bệnh trĩ.